DONANIM KURULUMU

1.KROPİ BAĞI ATMAK

1.1.Kropi Bağı

Kropi bağı (Fıgure Eıght Knot); Makaralardan donatılmış halat çımalarının makara oluklarından çıkmaması için halatların çımaya yakın bedenine yapılan bağdır.

 

1.2.Uygulama

2.PALANGA DONATMAK

2.1.Bir Halatın Güvenli Çekme Gücü

Çekme gücü; çekilen bir halatı kopartan en az yük miktarıdır.  Yeni bir kendir veya Manila halatın çekme gücü burgatasının karesinin 3’e bölünmesi ile bulunur.

Manila veya kendir halatın çekme gücü (ton) = Burgata² / 3

Bir nesneyi kaldırmak, çekmek veya bağlamak için kullanılacak halat yükten daha fazla bir çekim gücüne sahip olmalıdır. Emniyetli kullanımı için kaldırmada yükün 12 misli, çekmede 8 misli, bağlamada 6 misli güçlü çekim gücüne sahip halat kullanılır. Elimizdeki halat daha inceyse katlayarak gücünü artırabiliriz.

Örnek; 1 tonluk yükü tek kat halat ile kaldırmak için halatımız 12 ton çekme gücüne sahip olmalıdır. Bu da nebati halat için (Çekme gücü = Burgata² / 3) bağlantısına göre 6 burgata eder. Bu halatın çapı da (Çevre=2Лr) formülünden yaklaşık 5 cm olur. (1 inç = 2,54 cm)

Örnek; 1 tonluk yükü tek kat halat ile çekmek için halatımız 8 ton çekme gücüne sahip olmalıdır. Bu da nebati halat için (Çekme gücü = Burgata² / 3) bağlantısına göre yaklaşık 5 burgata eder. Bu halatın çapı da (Çevre=2Лr) formülünden 4 cm olur. (1 inç = 2,54 cm)

Örnek; 1 tonluk yükü tek kat halat ile bağlamak için halatımız 6 ton çekme gücüne sahip olmalıdır. Bu da nebati halat için (Çekme gücü = Burgata² / 3) bağlantısına göre yaklaşık 4 burgata eder. Bu halatın çapı da (Çevre=2Лr) formülünden yaklaşık 3 cm olur. (1 inç = 2,54 cm)

Halatların çekme gücü (dayanıklılık) halatın yapımında kullanılan maddeye ve halatın çapına göre değişir. Bundan dolayı sentetik halatlarda çekme gücü için sabit bir formül uygulamayız. Çok değişken olmakla birlikte aşağıda sadece örnek olarak örgülü bir polyester sentetik halatın çapa göre dayanıklılık cetveli verilmiştir.

Polyester halat çekme gücü

Çap mm.	Çekme gücü (kg)
8	1220
10	2140
12	2890
14	3990
16	5250
18	6060

Bu cetvele göre bir hesap yaparsak polyester halatın nebati halata göre 3,6 misli daha güçlü olduğunu bulabiliriz.

Kaldırma, çekme ve bağlama işlemlerinde nebati halatlar için kullanılan emniyet katsayıları sentetik halatlar içinde geçerlidir. Değerleri yukarıda verilen halat için bir örnekleme yaparsak;

● 500 kg’lık bir yükü kaldırmak için 500 x 12 = 6000 kg çekme kuvvetinde yani 18 mm. çapında sentetik halat kullanmalıyız.

● 500 kg’lık bir yükü çekmek için 500 x 8 = 4000 kg çekme kuvvetinde yani 14 mm. çapında bir sentetik halat kullanmalıyız.

● 500 kg’lık bir yükü bağlamak için 500 x 6 = 3000 kg çekme kuvvetinde yani 12 mm. çapında bir halat kullanmalıyız.

Satın alınan halatların çekme gücü listeleri üretici firmalardan alınmalı ve daima el altında bulundurularak işlem öncesi kullanılacak halat belirlenirken bu listelere bakılmalıdır.

2.2.Makaralar

Bir cisim insan boyundan daha yukarı bir yere kaldırılacaksa veya ağır bir yük bir yerden başka bir yere taşınacaksa, cisim bir ipe bağlanarak yukarı çekilebilir veya yerde sürüklenebilir. Ancak bu çekme veya sürükleme işleminde kuvvet farklı açıdan yapılacaksa araya baba gibi kuvveti yönlendirici sabit bir unsurun konması gerekir. Fakat bu sefer de bu unsurda üzerinde oluşacak sürtünme nedeni ile uygulanması gereken kuvvet artacaktır. Bundan kurtulmanın bir yolu, kuvvetin yön değiştirdiği noktaya sabit bir makara (Block) koymaktır.

Makara; üzerine zincir, halat gibi bükülebilir elastik elemanlar sarılabilen, kenarları çıkıntılı, döner hareketli, dairesel yapıya sahip bir alettir.

 

Bir palangaya donatılan halatın kısımları aşağıda olduğu şekilde isimlendirilir.

Makaranın kısımları;€

●  Tabla; makara bloğudur. Arasında makaranın dilini taşır.

●  Dil; halatın üzerinde çalıştığı parçadır. Ortası halatın oturması için çukur yanları yüksektir.

●  Perno; makara dilinin üzerinde çalıştığı mildir.

●  Makara yanağı; ağır işlerde kullanılan makaraların üzerinde bulunan metalden yapılmış tablaların bağlandığı kısımdır. Yanağın üst kısmı makarayı bir yere bağlamak üzere mapa şeklinde yapılmıştır.

●  Makara Bülbülü; palanga rivagosunun bağlanması için makaranın alt kısmında bulunan mapadır.€ Rivago, halatın aşınmaması için bir kilit ile bu mapaya bağlanır. Bazı makaralarda kilit kullanmadan doğrudan bağlamak için mapa yerine bir pim ile yanağa bağlanmış bir radansa da kullanılabilir.

Sabit yere bağlanan makaraya sabit makara denir. Tek sabit makaralı sistemde kuvvet hangi yönden uygulanırsa uygulansın, kaldırılan yük ile uygulanan kuvvet miktarı eşit olacaktır. (Makaranın kalitesine göre değişen sürtünme burada yok sayılmaktadır.)

Makaranın çeşitleri vardır.

●  Torno; tek dilli makara,

●  Ayak torno (Bastika veya karnıyarık bastika); yanağı açılan tek dilli makara,€

●  Güdük Torno; kalın halatların yön değiştirme işlemlerinde kullanılan, üst kanalı daha geniş alt kanalı daha dar olan makaralardır.

● Yük Makarası; ağır yükleri kaldırmak için yapılmış bumba cundalarında kullanılan demir bastikalardır.

●  Bogata; yelkenli gemilerde arma boşluklarını almak maksadıyla üzerinde 3 delik bulunan ağaçtan yapılmış dilsiz makaralardır.

●  Cin Blok; Bogataların tek delikli ve fırdöndülüsüdür.

2.3.Palangalar

Makara ile kuvvetin yönü değiştirilebilmekle birlikte uygulanması gerek kuvvet çok büyükse yine kaldırmada veya sürüklemede sorunlar yaşanabilir. Bu durumda da biri sabit diğerleri hareketli birden fazla makara kullanmak yararlı olacaktır.

Palanga (Teckle); ağır yüklerin kaldırılması veya çekilmesi için yoldan kaybederek kuvvetten kazanma tekniği ile çalışan, birden fazla makara ve halat ile yapılan bir araçtır.€  Palangada uygulanacak kuvvet, ağırlığın donanımın geçtiği dil sayısına bölünmesi ile bulunur.

●  1 dilli palangada kuvvet = Ağırlık / 1,

●  2 dilli palangada kuvvet = Ağırlık / 2,

●  3 dilli palangada kuvvet = Ağırlık / 3’dür.

Üzerine uygulanan kuvvette makaranın dili döneceğinden teorik olarak üzerinde sürtünme kuvveti oluşmaz. Ancak gerçekte makaranın kalitesine göre palanga üzerinde bir sürtünme kuvveti vardır. Bu neden ile palangada uygulanacak kuvveti aşağıdaki gibi hesap etmek gerekir.

Palangada kuvvet = (Ağırlık + (dil sayısı x sürtünme katsayısı x ağırlık)) / dil sayısı  (Sürtünme katsayısı makaraların kalitesine göre değişecektir.)

Bir palangaya donatılan halatın kısımları aşağıda olduğu şekilde isimlendirilir.

● Rivago: Palanga donanım halatının, makaranın bülbülüne bağlanan sabit çıması.

●  Trenti: Palanga donanım halatının, kuvvet uygulanan kısmı.

●  Veta: Palanga donanım halatının, rivago ve trenti dışında kalan kısmı

Palanga çeşitleri;

●  Tek dilli makaralı palanga;

Aa.Sabit tek dilli: Sübye palanga (Single whip)

Ab.Hareketli tek dilli; (Runner)

●  1+1 makaralı palanga (iki makara, her ikisi de tek dilli): Kabasorta palanga.€

Ba.Sahile felekler (Tırfıl) üzerinde çekilen kayıkların çekilmesinde palanga üzerine palanga vurmak için kullanılan sabit makarası kamçılı hareketli makarası kancalı olan tiplerine ise tırfıl palangası denir.€

Bb.Sabit makarası güverteye, hareketli palangası babafingo kandilisasına bağlanan palangaya da kandilisa palangası denir.€

●  1+2 makaralı palanga: Adi palanga

●  2+2 makaralı palanga: Top palangası

●  2+3 makaralı palanga: Manişka palanga

●  3+3 makaralı palanga: Freşkon palanga

●  4+4 makaralı palanga: Parele palangası

2.4.Uygulama

● Kaldırılacak ağırlık en fazla kaldıracak kişinin ağırlığının yarısına bölünerek donanacak palangadaki dil sayısı bulunur. (Örnek: Ağırlık 200 kg, kaldıracak kişi 80 kg ise 200/80/2=5 dil)

●  Dil sayısı ikiye bölünerek kullanılacak palangaların kaçar dilli olacağı bulunur. (2+3=5)

● Kaldırma için 12 güvenlik çarpanı kullanılarak palanga halatının kalınlığı belirlenir. (200/5=40 kg halata binen ağırlık. 40x12=480 kg güvenli çekme gücü, eğer sisal halat kullanılacaksa 0,480=burgata² / 3 ise halat 1.2 burgata bu da yaklaşık 1 cm kalınlığında halat demektir.)

●  Halatın çımasını sabit makaranın 2 nolu dilinden geçirilir.

● Sabit makaranın 2 nolu dilinden geçen halat, hareketli makaranın 2 nolu dilinden geçirilir.

● Hareketli makaranın 2 nolu dilinden geçirilen halat, sabit makaranın 3 nolu dilinden geçirilir,

● Sabit makaranın 3 nolu dilinden geçirilen halat, hareketli makaranın 1 nolu dilinden geçirilir,

● Hareketli makaranın 1 nolu dilinden geçirilen halat, sabit makaranın 1 nolu dilinden geçirilir,

● Sabit makaranın 1 nolu dilinden geçirilen halat, hareketli makaranın bülbülüne bağlanır.

"Yazı, edinilen yeni bilgi, değişim ve yapılan yorumlar ile tekrar tekrar güncellenmektedir. Bu neden ile kopyalayıp almak yerine ihtiyacınız olduğunda tekrar açıp okumanızda yarar bulunmaktadır. Bu yazı her zaman burada olacaktır."