GİRİŞ
Gemiadamının gemideki sorumlulukları
oldukça fazladır. Bunlardan bir tanesi var ki, hesabı mutlaka ya kendisi ya da
çocukları tarafından verilecektir. Bu sorumluluk çevreye karşı olan
sorumluluktur. Ancak yaşananlar maalesef gemiadamının bu sorumluluğunun
gereklerini yerine getirmede pek fazla titiz davranmadığını göstermektedir.
1973 ve 1978 yıllarında,
denizlerin gemilerce düzenli işlemler veya kazalar nedeniyle kirletilmesini
önlemek için IMO’nun[1] organizasyonu olarak uluslar arası toplantılar yapılmış ve MARPOL 73/78[2] (International convention for the prevention of MARine POLlution from
ships” Uluslar arası denizlerin gemiler tarafından kirletilmesini önlenmesi
sözleşmesi imzalanmıştır.€ Sözleşmenin imzalanmasının arkasından IMO alt
komisyonları tarafından kirletmeyi önleme kuralları belirlenmiş ve bunlarda
anlaşma ekleri olarak yayınlanmıştır. Anlaşma 02.10.1983 tarihinde yürürlüğe
girmiştir.
Anlaşmanın biri daha
sonra çıkan altı adet eki vardır. Bunlar;
·
Ek-I:
Petrolden kirlilik €
·
Ek-II: Dökme halde zehirli sıvı maddelerden kirlilik,
€
·
Ek-III: Paketlenmiş halde taşınan zararlı
maddelerden kirlilik, €
·
Ek
IV: Gemiden çıkan pis sulardan
kirlilik, €
·
Ek
V: Gemilerden atılan çöpten
kirlilik, €
·
Ek
VI: Gemilerden oluşan hava
kirliliğidir. €
Daha sonradan çıkartılan
Ek-VI ile denizlerin dışında gemilerden oluşan hava kirliliğini önlemek için
kurallar belirlenmiştir. Marpol ek-VI 400 grt üstü tüm gemi ve platformlar için
geçerlidir. €
Bugün MARPOL 73/78
gerekleri bütün ülkeler tarafından sıkı şekilde takip edilmekte, yerine
getirilmeyen kurallar nedeni ile gemiler sefere çıkartılmamakta, ceza verilmekte
ve hatta tutuklanmaktadır. Bu neden ile konu gemi donatanları tarafından da
ciddi şekilde ele alınmaktadır.
1.1.
Gemilerden Oluşan Petrol Kirliliğinin Nedenleri
Burada
“Petrol” olarak kastedilen petrol ve petrol türevleridir. Petrolden kirlilik
denizlerdeki en tehlikeli kirliliktir. Gemi tarafından taşınan veya kullanılan
veya ürettiği petrol atıklarından kaynaklanan denizlerdeki kirliliğin genel oluş
şekilleri aşağıda sıralanmıştır.
·
Güvenli yükleme ve seyir kurallarının ihmali sonucu oluşan
çarpışma, karaya oturma, alabora olma, kırılma gibi kazalar,
Gemilerin
güvenli denge ve gerilim kurallarına göre yüklenmemesi geminin alabora olmasına
veya kırılmasına sebep olabilmektedir. Seyir sırasında da güvenlik kurallarına
uyulmaması çarpışma veya karaya oturma gibi kazaları meydana getirebilmektedir.
Tüm bunlar petrol tankeri olmasa bile geminin kendisi için bulundurduğu
akaryakıtın denize dökülmesine ve denizin kirlenmesine sebep olmaktadır. Bunun
yanı sıra her geçen gün biraz daha büyüğü yapılan devasa petrol tankerlerinin
geçirdiği kaza sonucu meydana getirdikleri kirlik göz önüne dahi getirilemez.
·
Yük,
yakıt veya yağın alınması veya verilmesi sırasında meydana gelen kazalar,
Petrol ve
petrol ürünü yük, yakıt veya yağın alınması veya verilmesi sırasında personel
hatası ile dökülme, tanklardan taşma veya hortum ve devrelerde meydana gelen
patlaklar sonucu kirleticiler denize akabilmekte ve denizde kirliliği meydana
getirmektedir.
·
Sintinenin
kasti denize basılması,
Gemi makine
sintinelerinde, makine ve devrelerden sızan veya dökülen yakıt, yağ ve soğutma
suyu karışık vazıyette bulunur. Özellikle eski gemilerde sintine atıklarının
çokluğu ve sintine ayrıştırıcılarının yetersizliğinden dolayı tanklar çabuk
dolar. Gerek iş, gerek zaman, gerekse maliyet nedeni ile bazen bu sular sahil
yerine denize basılmakta ve kirliliğe sebep olunmaktadır.
·
Yakıt
çamurunun denize atılması,
Akaryakıt
tankerlerinin yük tanklarının tabanında “sludge” adı verilen petrol çamuru
birikir. Tank temizliği sırasında bunların çıkartılarak sahile verilmesi
gerekir. Ayrıca fueloil[3] yakan dizel[4] motorlu
makineye sahip gemilerde, yakıt içerisinde bulunan yaklaşık % 0,2 oranındaki
petrol çamuru da yakılamaz ayrıştırılır. Bu çamurun yakılması veya
biriktirilerek sahile verilmesi gerekir. Ancak nadir de olsa bu çamurun denize
atıldığı görülmektedir. Bu da denizde ağır kirliliğe sebep olmaktadır.
Marpol
ek-1 petrol kirliliğini önlemek amacı ile birçok hususu zorunlu kılmıştır.
Bunlardan bazıları aşağıda sıralanmıştır; €
·
IOPP
sertifikasının alınması,
·
Petrol
atığı ve bulaşıkları için toplama tankının olması,
·
Sintine
seperatörünün olması,
·
Petrol
kayıt defterinin olması,
·
Petrol
atıkları izleme ve kontrol cihazının olması,
·
15
ppm alarm otomatik stop aletinin olması.
Bunların dışında
aşağıdaki hususlarda deniz kirliliği konusunda alınacak tedbirlerden sayılır; €
·
Marpol
kurallarının zabitlerce iyi bilinmesi,
·
Sopep
kurallarının öngördüğü malzemelerin gemide bulundurulması,
·
Gemi
ve rıhtımın haberleşmesinin sorumlu kişilerce yapılması,
·
Yangın
ve diğer acil durumlara karşı tedbirlerin alınmış olması vbg.
1.2.1.IOPP
Sertifikasının Verilmesi
Aşağıdaki gemiler
Marpol’un petrol ile kirliliğin önlenmesine ilişkin ek-1 kurallarına tabidir. €
·
150
grt ve daha büyük olan tüm petrol tankerleri
·
400
grt ve daha büyük olan tüm diğer gemiler
Bu gemiler kural
kriterlerine göre dizayn edilmek ve donatılmak zorundadır. Petrol atık tankının
olması dizayn gereklerinden biridir. Gereklerin yerine getirilip getirilmediği
yetkili kurumlar tarafından yapılan sörvey ve muayeneler sonucu belirlenir.
Uygun olan gemilere IOPP (International
Oil Pollution Preventing)
uluslararası denizin petrolle kirlenmesinin önlenmesi sertifikası verilir. € Bu
sertifika 5 yılda bir yenilenir. Ancak sertifika yılda bir yapılacak sörvey ve
gerekli durumlarda yapılacak ara kontrollerin varlığı halinde geçerli olur. €
1.2.2.Ayrıştırma
Sisteminin Kurulması
Sintinede
biriken yakıt-yağ-su karışımı, sintine ayrıştırıcısından (seperatör)
geçirilerek, içindeki yağ ve yakıt artıklarından ayrılır. Ayrılan kirleticiler
sintine tankına (Bilge tank) konur. Ancak seperatörde ayrılan su henüz denize
atılabilecek seviyede temiz değildir. Bu su ayrıca bir de sintine suyu
filtresinden geçirilerek içindeki kirlilik 15 ppm seviyesinin altına düşürülür
ve öyle denize atılabilir. Eğer denize atılacak su 15 ppm seviyesinin üzerinde
kirliyse sistem üzerindeki “15 ppm alarmı otomatik stop aleti” devreye girerek
tahliye pompasını durdurur. Bu alet ayrıştırılan sintine suyundaki petrol/yağı
ölçer. Yağ ölçen bu cihazın her kullanım sonrası tatlı su ile yıkanarak alarm
testi yapılmalıdır. 3 ayda bir sensör temizliği, 5 yılda bir de yapımcı firma
bakımı yapılmalıdır. €
1.2.3.Güvenli
İşlem Yönteminin Oluşturulması
SOLAS’ın da
şart koştuğu üzere ISM (International Safety Management) uluslararası güvenli
işletim kuralları gereği gemide cana, mala ve çevreye tehlike oluşturabilecek
işlemler için güvenli yöntemlerin oluşturulması gerekir. Bu yöntemler
oluşturulur ve yetkili kurum tarafından onaylanması halinde gemiler ticari
faaliyetlerini yürütebilirler.
Çevreye
tehlikeli olabilecek gemi işlemlerinin başında gemideki yakıt-yağ atıklarından
kurtulma işlemi gelir. Bir diğeri de yakıt-yağ ikmalleridir. Bu işlemler için ISM gereğince güvenli yöntemler oluşturulur.
Denizlerin
gemiler tarafından kirletilmesinin önlenmesine yönelik işlemler gemilerde takip
ve denetim amaçlı olarak kayıt altına alınır. Petrol ile kirliliğe yönelik olarak
da gemide petrol/yağ kayıt defteri (Oil Record Book) tutulur. Bu kayıtlar limanlarda
PSC tarafından kontrol edilir.
SOPEP (Ship
Oil Pollution Emergency Plan) Gemiden Denizlerin Petrol ile Kirletilmesini
Önleme Acil Planıdır. Bu plan Marpol ek-1’e tabii yani 150 grt ve üstü
tankerler ile 400 grt ve üstü tüm gemiler için düzenlenerek gemide
bulundurulması gerekir.€
Bu planın
amacı gemiden bir petrol veya petrol ürünlerinden kaynaklanan bir kirlilik
olayı olduğunda veya kirlilik olasılığı durumunda gemideki yetkili kaptan ve
zabitana petrol sızıntısını durdurmak veya en aza indirmek ve etkilerini
azaltmak için alacakları tedbirler konusunda rehberlik yapmaktır.
Plan aşağıdaki
unsurları içerir.
·
Kirlilikle
mücadele edecek ekip ve görevlerini, €
·
Gerekli
tedbirleri ve mücadele şekillerini,
·
Şema
ve kontrol listelerini
·
Bildirimler için gerekli isim ve telefon numaraları ile
referansları içerir.
Plan yetkili
kurum tarafından onaylanarak yürürlüğe sokulur ve onun bilgi ve onayı
olmaksızın değiştirilemez.
MARPOL
denizin gemiler tarafından kirletilmesi durumunda kirlilikle ilgili olarak
içeriği belirli olan bir raporu verme zorunluluğu getirmektedir. Aşağıda
belirtilen durumlarda gemi derhal uygun kıyı radyo istasyonu aracılığı ile
uygun yolla mümkün olan en hızlı şekilde ilgili yerlere rapor verilecektir.€
·
Gerçek kaçakta
Gemi veya
can güvenliği için bilerek yapılanlarda dahil olmak üzere akaryakıt işlemi
sırasında veya bir başka neden ile müsaade edilen seviyenin üzerinde petrolün
denize kaçması halinde,
·
Olası kaçakta
Petrol
kaçağı henüz gerçekleşmemiş dahi olsa, geminin hasarlanması gibi bir durum
petrol kaçağını kuvvetle olası hale getiriyorsa,
Bu
durumlarda aşağıdaki yerlere bildirim yapılır;
·
Yakın
kıyı ülkesi yetkili makamlarına,
·
Liman
kuruluşlarına,
·
Gemi ve yükü ile ilgili yerlere.
Gemi ilk
raporunu gönderdikten sonra düzenli aralıklarla ilgili gelişmeden haberdar
edecek yeni raporları gönderilmelidir. Bildirim için denizlere kıyısı olan tüm
ülkelerin bildirim yapılacak makam isim ve temas adresleri planın ekinde
bulunur. Ayrıca bildirim yapılacak gemi ile ilgili yerlerin isim ve temas
adresleri de planın başında yer alır. Limanlarda verilecek raporlarda gerekli
bildirim yerleri ve adresleri limanlara gelişte liman otoriteleri veya
acentelerinden temin edilir.
Bir SOPEP’te
bildirim durumunun yanı sıra gemi için müdahale yöntemleri de belirtilir.
·
İşletim sızıntıları;
o Boru Devresi sızıntılarında müdahale
yöntemi,
o Tankın taşmasında müdahale yöntemi,
o Tekne sızıntılarında müdahale yöntemi,
o Makine Dairesindeki
Teçhizatın yol açtığı sızıntılarda müdahale yöntemi.
·
Kazalar;
o Karaya Oturmada müdahale yöntemi,
o Yangında müdahale yöntemi,
o Çarpışmada müdahale
yöntemi.
·
Önlemler;
o Tekne hasarlarında müdahale yöntemi,
o Aşırı meyilde müdahale yöntemi,
o Akaryakıt aktarımı /
hafifletmede müdahale yöntemi.
Plan aynı
zamanda, denize yakıt-yağ gitmesi sırasında müdahalede kullanılacak malzeme
takımı (Oil Spill Kit) muhteviyatını ve periyodik kontrol listesini de içerir.
Bu kirliliğe
müdahale malzemeleri arasında bulunması gerekenler aşağıdadır.
·
Güvertedeki
yakıt-yağı toplamak için faraş ve kova,
·
Yakıt-yağ
bulaşığını silmek için üstüpü, paçavra, talaş.
·
Denize
yakıt-yağ gitmemesi için frengi tapaları.
·
Denizdeki
yakıt-yağın yayılmasını önlemek için bariyer,
·
Denizdeki yakıt-yağın zararlı yapısını bozarak çökerten
kimyasallar.
1.2.6.Eğitim ve
Kayıt
Bir işlemin
kirlenmeye sebep olmasını engelleyecek en önemli faktör işlemin yetenekli bir
zabitin gözetiminde yapılmasıdır. € Bu neden ile eğitim çok önemlidir. Petrol
ile kirliliğin önlenmesi için alınan tedbirler ayda bir personele verilecek
anlatımlı ve uygulamalı eğitimler ile pekiştirilir. Gerek eğitimler, gerekse
gerçek olaylar gemi jurnaline[5] kayıt edilir.
1.3.
Uygulama
Alınan tüm
tedbirlere rağmen gemiden kaynaklanan bir durum sonucu denize petrol veya
petrol ürünü sıvı dökülme durumunun ortaya çıkması ile derhal:
·
Kaptan,
vardiya zabiti veya bölüm amirlerine haber verilir, €
·
Gemideki
yük veya malzeme yükleme, bakım ve tamir, balast gibi işlemleri durdurulur. €
·
Başmühendis
tarafından sızıntı yeri, nedeni ve miktar tespiti yapılarak kaptana bilgi
verilir, €
·
SOPEP’de
belirtilen müdahale yöntemine göre yakıt-yağ kaçağı önlenir.
·
Güverteye
akan yakıt-yağın denize gidiş yolu frengi tapaları ile kapatılır.
·
Denize
akan yakıt-yağın yayılması bariyerler[6] ile durdurulur. €
·
Bariyerler
arasında kalan yakıt-yağ toplanır,
·
Bariyerler
arasında toplanamayan yakıt-yağ gerekli izin alınarak kimyasal ilaçlar ile
çözülerek çökertilir. €
·
Güvertedeki
yakıt-yağı faraşlar ile kovalara toplanır.
·
Güvertedeki
yakıt-yağ bulaşığı talaş, üstüpü[7] ve paçavra ile temizlenir.
·
Oluşan
deniz kirliliği için SOPEP’de belirtilen bildirim raporu tanzim edilir.
·
Bildirim
raporu SOPEP’de belirtilen ilgili yerlere gönderilir.
2.1.
Gemilerde Taşınan Zehirli Sıvılar
Zehirli sıvılar 4
gruba ayrılır.€ Bunlar genel olarak aşağıdaki şekilde tasnif edilir. Maddelerin
isimleri ise ek-II’nin eklentisinde bulunmaktadır.
Tank temizlik veya balast basılması
işlemlerinde denize boşaltma yapıldığında
|
||
|
Deniz kaynaklarına veya insana
|
Kirliliğin önlenmesi için de;
|
A
sınıfı
|
Büyük
tehlike oluşturan
|
Set
tedbirler gerektiren
|
B
Sınıfı
|
Büyük
tehlike oluşturan
|
Özel
önlemler gerektiren
|
C
Sınıfı
|
Küçük
tehlike oluşturan
|
Özel
çalışma koşulları gerektiren
|
D
Sınıfı
|
Fark
edilebilir tehlike oluşturan
|
Biraz
dikkat gerektiren
|
Dökme halde
zehirli sıvı maddeleri taşıyan tüm gemiler Marpol’un Ek-II kurallarına tabidir.
Burada bir tonaj sınırlaması yoktur. € Burada bahsedilen zehirli sıvılar,
kimyasallardır. Bunları taşıyan gemilerde kimyasal tankerlerdir. Bu gemiler yük
tahliye edildikten sonra yük tanklarına balast (safra) alırlar. Bu neden ile
alınan balast’ta zehirli sıvılar ile kirlenir. Bu neden ile bu gemilerin hem
tank yıkama suları hem de balastları zehirli sıvılar ile kirlenir. Bu suların
basılması da Marpol ek-II’de belirtilen özel kurallara tabidir.
Gemiler yukarıda
sınıflandırılan zehirli sıvılardan belirli şartlar dahilinde özel alanlar
dışında 25 m den daha derin ve karadan 12 nm açıkta, kuvvetle yürütülen gemiler
tarafından 7kts, diğerleri için 4 kts sürat ile seyir halinde basılabilecektir.
€
Zehirli sıvılar
için özel alanlar Baltık denizi, Karadeniz ve Antartika’dır.€
2.2.
Uygulama
Özel
alanlar dışında tank yıkama suyunu veya yük tankındaki balastı tahliye etmek
için;
·
Taşınmış olan yükün sınıfına göre basılacak suya Marpol ek-II’de
belirtilen işlem yapılır,
·
Derinliği 25 m’den daha fazla olan karadan 12 nm açığa çıkılır,
·
Kuvvetle yürütülen için en az 7, diğerleri için 4 kts sürate çıkılır,
·
Tank yıkama veya balast suyu tahliye edilir.
3.
PAKETLENMİŞ HALDE TAŞINAN ZARARLI MADDELERDEN
KİRLİLİĞİN ÖNLENMESİ
Paketlenmiş halde
zararlı madde taşınan gemiler Marpol’un ek-III kurallarına tabidir. Bir tonaj
sınırlaması olmamakla birlikte geminin kendi ihtiyaçları için gemide
bulundurulanlar buna dahil sayılmamıştır. Yine kural gereğince paketlenmiş
halde taşınan zararlı maddelerin gemiye yüklenmesi veya boşaltılmasından en az
24 saat önce liman yetkilisine bildirilmek zorunludur. €
Bugün
petrol ve akaryakıtlar haricinde, paketlenmiş ve dökme olarak denizde taşınan
yüklerin yaklaşık % 50’si deniz kirliliği açısından zararlı yükler olarak
tanımlanmaktadır. Denizler bu yüklerin denize dökülmesi veya atılması ile kirletilmektedir.
Burada
bahsedilen zararlı maddeler IMDG (International
Marine Dangerous Goods) kodunda
belirtilen zararlı maddelerdir.
Bunların
genel tanımları;
·
Patlayıcı
maddeler,
·
Parlayıcı
maddeler,
·
Gazlar,
·
Suyla
temas ettiğinde gaz çıkartan maddeler,
·
Oksitleyici
maddeler,
·
Organik
peroksitler,
·
Zehirli
maddeler,
·
Bulaşıcı
maddeler ve
·
Radyoaktif maddelerdir.
3.2.
Yüklerden Kaynaklanan Kirliliğin Nedenleri
Parçalanma
durumu hariç paketlenmiş zararlı yüklerden kaynaklanan kirlilik ancak geminin
batması veya yükleme-boşaltma işlemleri sırasında denize düşmesi ile olabilir.
Ancak dökme yüklerden kaynaklanan kirlilikler ise oldukça yaygın
gerçekleşmektedir. Fakat dökme yükler ile kirliliğin önlenmesi maalesef Marpol
tarafından düzenlenmemiştir.
Dökme
yüklerden kaynaklanan kirlilikler genelde aşağıdaki şekillerde meydana gelmektedir.
·
Yükleme
sırasında yükün denize dökülmesi
Geminin
dökme yükle yüklenmesi sırasında denize dökülen yükler deniz kirliliğine sebep
olmaktadır. Sadece gemi ile rıhtım arasına, denize dökülmeyi engelleyici bir
örtünün konması hem mal kaybını hem de deniz kirliliğini önleyecektir. Yük
işlemleri öncesi, stevedor firma ile yapılan protokollerle bu tedbirin alınması
sağlanabilir.
·
Ambar
artıklarının ve yıkama sularının denize atılması,
Dökme
yük işlemleri sırasında güverteye dökülen yük veya ambarların tahliye sonucu
temizliği sırasında çıkan artıklar liman işletmelerinin istememesi nedeni ile
sahile verilememekte ve denize atılarak deniz kirliliğine sebep olunmaktadır.
Tahliyeci firma ile yapılan protokolde konulan kayıtlar sayesinde artıkların
tahliyeci firma tarafından çöp veya artık olarak gemiden alınması sağlanabilir.
Ayrıca gemilerde
yapılan ambar, tank ve devre yıkamaları sonucunda çıkan pis sular, limanlardan
yeterli olanak sağlanamaması veya yüksek maliyetli olması nedeni ile denize
basılmaktadır. Bu durum yük olarak taşınan birçok kirleticinin de denize
gitmesine sebep olmaktadır. Bu konuda daha hassas olunmalı ve bedeli
karşılığında kirleticiler sahile verilmeli veya zehirli sıvı bulaşığı suların
denize tahliye yöntemine göre atılması sağlanmalıdır.
·
Özellikle
denize atılmak üzere ihraç edilen atıklar,
Ülkelerin
kabul etmediği zararlı atıklardan kurtulmak amacı ile bazen taşıyan gemiler
bile gözden çıkartılmaktadır. Bundan dolayı tüm dünya ülkeleri hassas
davranmakta bu tip yük taşıyan gemileri ülkelerine gelsin veya gelmesin takip
etmektedirler. Ülkemizde benzer olaylar ile zaman zaman karşılaşılmakta ve
denizlerimiz büyük zarar görmektedir. Yıllar önce İtalyan hükümetinin kabul
etmediği bir takım kimyasal atıkların bir gemi tarafından Karadeniz’e atılması,
yakın bir tarihte, İskenderun limanında getirdiği zararlı atıkların kabul
edilmemesi nedeni ile bekletilen İspanyol gemisinin fırtınada batması nedeni
ile meydana gelen deniz kirlilikleri bunlara örnektir. Bu tip olaylara
gemiadamı olarak karışmak hem vicdani hem de hukuki sorumluluk doğurmaktadır.
Bu neden ile bu tip olaylara girmemek, denizlerin kirletilmesini
engelleyecektir.
·
Yükün
denize düşmesi veya atılması,
Kaza
sonucu güvertede bulunan yükün denize düşmesi veya kayan yük nedeni ile geminin
kurtarılması için yükün denize atılması denizlerin kirletilmesine sebep
olmaktadır. Ayrıca hesapsız yükleme nedeni ile geminin yükleme sınırını aşması,
yükün tamamen veya kısmen gemi üzerinde kalması gibi nedenler ile yükün
gemiadamları tarafından denize atılmak zorunda olunduğu hallerde de denizler
kirletilmektedir. Bu gibi durumlarda denizlerin kirletilmesini engellemek için
sadece biraz daha dikkatli çalışma yeterli olacaktır.
3.3.
Uygulama
Dökme
yük taşıyan gemi ambarlarını yeni yüke hazırlamak için;
·
Yük tahliyesi sonrası ambarlar süpürülür,
·
Toplanan atıklar güverteye çıkartılır,
·
Gerekli yerlere haber verilerek rıhtıma veya bir çöp kamyonuna
verilir,
·
Limandan ayrılınır,
·
Ambarlar yıkanır,
·
Yıkama suyu, zehirli sıvı bulaşığı tank yıkama suyunun tahliye
yöntemine göre denize basılır.
4.
PİS SULARDAN DENİZİN KİRLİLİĞİNİ ÖNLEMEK
Marpol gereğince 10‘dan
daha fazla insan taşıyabilmesi için belgeli ve her halükarda 200 grt üstü tüm
gemiler gemiden çıkan pis sulardan denizin kirletilmesinin önlenmesi ile ilgili
ek-IV kurallarına tabidir.€
Yükün dışında gemilerde
bulunan denizler için kirletici nitelikteki sıvılar genelde aşağıda olduğu gibi
tasnif edilebilir.
- Kirli
safra,
- Geminin
ürettiği pis sular,
Kirli safra; gemiye
ağırlık amacı ile alınan ve çeşitli kirleticiler ile kirlenmiş sulardır.
Bunların temiz sularda tahliyesi ile denizlerde kirlilik meydana gelir. Bu tip
kirlilik genelde, kirli sularda yük tahliyesi yapan gemilerin tahliye sırasında
safra olarak aldıkları suyu, temiz suların bulunduğu yükleme limanlarında
denize tahliye etmeleri şeklinde meydana gelmektedir.
Yük gemileri, yüksüz
durumdayken denge amacı ile safra tanklarına deniz suyu alırlar ve yük
alınmasından sonra da bunu tekrar denize basarlar. Ancak gerek safra
tanklarının içerdiği pas, gerekse safra olarak alınan suyun içerdiği kirletici
maddeler nedeni ile gemiler gittikleri limanlarda bu safrayı, kirleteceğinden
dolayı denize basamazlar. Gemiler aldıkları safrayı, açık denizde 2000 m’den
daha derin yerlerde değiştirmek zorundadırlar. Ancak usulüne göre değiştirilmiş
olan safra, limanlarda denize basılabilir. Gemilerin bununla ilgili bir safra
işlem yöntemi olmalı ve uygulanmalıdır. Ayrı safra tankı olmayan tankerler,
yakıt tankına aldıkları safrayı ancak sahil tesislerine verebilirler, denize
basamazlar. Tüm bu safra alıp basma işlemleri bir “Balast Kayıt Defteri”ne
kayıt edilir. Bunların kontrolü limanlarda PSC[8] tarafından yapılır.
Gemilerin
tuvalet atıkları, diğer tip kirleticiler kadar olmasa da kirletici
kapsamındadır. Denize atılan dışkı yolu ile hastalıkların başkalarına
bulaştırılması olasılığı mevcuttur. Marpol bu konuda da düzenlemelere gitmiş,
gerekli kuralları koymuştur. Bu amaçla gemilere yeterli büyüklükte pis suları
toplama tankı ve pis suların parçalanması ve dezenfekte edilmesi için uygun
cihazlar konur. Pis sular doğrudan denize verilmez. Pis su tankında (Swage
Tank) toplanır. Sonra pis sular içindeki katı maddeler parçalanır ve biyolojik-kimyasal
yöntemler ile mikroplardan arındırılır. Daha sonra deniz basılır. Onaylı
cihazlar ile donatılmış gemilere 5 yıl süreli “Uluslararası Pis Sularla Deniz
Kirlenmesinin Önleme Belgesi” verilir. Bu belgeye sahip ve pis sularını usulüne
göre parçalamış ve dezenfekte etmiş olan gemiler bu sularını en az 4 kts sürat
ile ilerlerken karadan 4 nm, belgeye sahip olmayan gemiler ise karadan 12 nm
açıkta deniz basabilirler. € Bu işlemin engellendiği bir özel alan
belirlenmemiştir. €
4.3.
Uygulama
Gemini
tuvalet sularının atılması için;
·
Tüm tuvalet ve lavabo suları parçalayıcılardan geçirilerek pis su
tankına toplanır,
·
Atık sular çoğalınca kimyasal ve biyolojik arıtmadan geçirilir,
·
Karadan 12 nm açığa çıkılır,
·
En az 4 kts sürat ile denize basılır.
5.
ÇÖPLERDEN DENİZİN KİRLETİLMESİNİ ENGELLEMEK
Gemilerde kullanım sonu
ortaya çıkan katı atıklara çöp denir. Ambalajlar, mutfak ve onarım-bakım
artıkları gibi atıklar birer çöptür. Bu çöplerden yakma, karaya verme veya özel
alanlar dışında denize atma şekliyle kurtulunur.
Akdeniz, Karadeniz,
Kızıldeniz, Baltık, Karaipler, Basra körfezi, Kuzey denizi, Antartika, Meksika
körfezi atılarak çöpten kurtulmanın yasak olduğu özel bölgelerdir.€
Gemilerde oluşan çöpler
denizde oluşturacakları kirliliğe göre tasnif edilir sonra atılabilecekler
müsaade edilen yerlerde denize atılır veya plastikler gibi denize atılması
yasak maddelerle birlikte gemideki çöp yakma kazanlarında (Incinerator) yakılır
veya sahile verilirler. €
Parçalanmış
atıklar 25 mm’den daha büyük olmayacaktır.€ Ayrıca özel alanlar içerisinde olsa
bile yiyecek atıkları karadan en aza 12 nm uzakta denize atılabilirler. €
Bu işlemin
kuralları MARPOL 73/78 Ek-V’de belirtilmiştir. Gemilerde bu işlemlerle ilgili
çöp atık planları olmalı ve uygulanmalıdır. Özel alanlar dışında çöplerden
denize atarak kurtulmak için tablodaki sınırlamalara uyulur.
Çöplerden
kurtulma amacı ile yapılan işlemler gemi “Çöp Kayıt Defteri”ne işlenir. Bu
kayıtlar limanlarda PSC tarafından kontrol edilir.
5.2.
Uygulama
Özel alanlar dışında
gemideki çöplerden kurtulmak için;
·
Denize
atılması yasak maddeler; plastikler, petrol ürünleri veya bulaşıkları,
sentetikler malzemeler ayrı bir bidona toplanır,
·
Yüzmeyen
katı çöpler; cam, konserve kutusu, çömlek ayrı bir bidona toplanır,
·
Mutfak
atıkları; Kemikler, tabak artıkları, sebzeler ayrı bir bidona toplanır,
·
Parçalanamayan
çöpler denize düşmeyecek şekilde ayrı toplanır.
·
Karadan
3 nm uzaklaştıktan sonra parçalanmış yiyecek atıkları ve yüzmeyen katı çöpler
denize atılır,
·
Denize
atılan parçalanmış yiyecek atıklarının ve yüzmeyen katı çöplerin miktarı,
mevkii ve tarih çöp kayıt defterine işlenir.
·
Karadan
12 nm uzaklaştıktan sonra parçalanmamış yiyecek atıkları ve yüzmeyen katı
çöpler denize atılır.
·
Denize
atılan parçalanmamış yiyecek atıklarının ve yüzmeyen katı çöplerin miktarı,
mevkii ve tarih çöp kayıt defterine işlenir.
·
Karadan
25 nm uzaklaştıktan sonra yüzer katı çöpler denize atılır.
·
Denize
atılan yüzer katı çöplerin miktarı, mevkii ve tarih çöp kayıt defterine
işlenir.
·
Denize
atılmayan ve yakılabilir çöpler çöp yakma kazanlarında yakılır.
·
Çöp
yakma kazanlarında yakılan çöplerin cins, miktar, mevkii ve tarih kayıt çöp
defterine işlenir.
·
Atılamayan
ve yakılamayan çöpler cinsine göre sahilde çöp görevlilerine verilir.
·
Sahilde
çöp görevlilerine verilen çöpün cins, miktar, mevkii ve tarih kayıt çöp
defterine işlenir.
·
Çöpün
verildiği görevlilerden verilen çöpün cins, miktar, mevkii ve tarih belirten
teslim fiş veya hizmet faturası alınır.
[1] IMO: (International
Maritime Organization) Uluslar arası denizcilik örgütü.
[2] MARPOL 73/78 ;(International
convention for the prevention of marine pollution from ships) 1973 yılında
imzalanan Uluslar arası denizlerin gemiler tarafından kirletilmesini önlenmesi
sözleşmesi.
[3] Fuel Oil: Petrolden
üretilen bir yakıt.
[4] Dizel: Bir motor cinsi
[5] Jurnal: Gemideki olayların
kayıt edildiği resmi kayıt defteri
[6] Barier: Sıvının akış veya
yayılmasını engelleyici taşınır engel
[7] Üstüpü: Kumaş üretim
fabrikalarında ortaya çıkan ve temizlik amaçlı kullanılan iplik yığınları.
[8] PSC; (Port State Control)
Liman devlet kontrolu. Gemilerin yaptıkları çalışmalar sırasında cana, mala ve
çevreye zarar vermemsi için oluşturulan kurallara uygunluğunu kontrol eden
limanın bağlı olduğu devletin resmi görevlisi.
yakıt tankı temizliği konusunda verdiğiniz bilgiler için çok teşekkür ederim.
YanıtlaSilSorularda hatalar var cvplardada öyle can yeleğinin ışığı beyaz mıdır?
YanıtlaSilÇok faydalı oldu. MARPOL ek-2 için özel alan sadece Antarktika değil midir?
YanıtlaSil